Ngày 07 / 9 / 2010 – Tại Hội nghị về Dược học tâm thần kinh châu Âu lần thứ 23 tại Amsterdame Phần Lan, Ts Hans H Stassen Bệnh viện Tâm thần Trường ĐH Zurich báo cáo kết quả nghiên cứu, nhấn mạnh việc phối hợp thuốc chống trầm cảm (CTC) và chống loạn thần (CLT)  không mang lại bằng chứng lợi ích nhiều hơn và còn gia tăng tác dụng ngoại ý.

Các tác giả phát hiện ra rằng không có lợi điểm nào trong phối hợp thuốc hơn là đơn trị liệu và hình như không kiểm soát được sự phối hợp các loại thuốc. Các tác giả nghiên cứu vần đề này trên lâm sàng vì hiện tại tỷ lệ đáp ứng ít hơn và các tác dụng phụ nhiều hơn. Vấn đề này rất cần được chú ý nhiều hơn về khoa học.

Dù kết quả điều trị hiệu quả, các nhà nghiên cứu cho biết các thuốc CTC và CLT cũng không có nhiều tác dụng đặc biệt. Hiện tại các loại thuốc rất khác nhau về tác động sinh học và dược học, nhưng hầu hết có hiệu quả giống nhau. Nhiều bệnh nhân có cải thiện triệu chứng ban đầu khi dùng thuốc, sau đó thường không  đáp ứng hoàn toàn và trên lâm sàng có một số bệnh nhân kháng lại tất cả các trị liệu. Như một chiến lược vượt qua tình trạng không mong muốn này, những năm gần đây, cách thức phối hợp nhiều loại thuốc được nhiều bác sĩ “ưu ái”. Và ngay nay, cách thức điều trị “chuẩn” lại dựa vào sự phối hợp các loại thuốc như CTC, CLT, điều chỉnh khí sắc, an thần giải lo, thuốc ngủ, thuốc giảm đau,…

Thiết kế phân tích theo phép kiểm thống kê (post – hoc) 2 nghiên cứu của Ts Katharina Lotsher BV ĐH Tâm thần Zurich, đánh giá trên bệnh nhân được chẩn đoán trầm cảm và dùng thuốc CTC và hoặc thuốc CLT ở 2848 bệnh nhân đơn trị liệu nội trú ( nghiên cứu tham khảo) với 07 loại thuốc CTC khác nhau hoặc giả dược và 296 bệnh nhân nội trú ( nghiên cứu chính thức ), và 363 bệnh nhân ngoại trú dùng kết hợp nhiều loại thuốc. Kết quả tỷ lệ các trường hợp “nhẹ” có thể so sánh được giữa các cách thức điều trị (đơn trị liệu hay phối hợp), nhưng kết quả “nhẹ” rất ít ở nhóm bệnh nhân dùng giả dược. Kết quả này có thể giải thích tại sao tỷ lệ đáp ứng điều trị tiếp tục giảm trong những năm gần đây, trong khi tỷ lệ đáp ứng không hoàn toàn tăng cao.

Các cách thức điều trị được ghi nhận kỹ lưỡng hàng tuần đối với bệnh nhân nội trú, thời điểm bắt đầu và kết thúc nghiên cứu đối với bệnh nhân ngoại trú.

Hơn 30 % bệnh nhân trầm cảm dùng kết hợp thuốc CTC và CLT

Khi bắt đầu nghiên cứu, 65 % bệnh nhân sẵn sàng cho điều trị, đến cuối tuần lễ thứ nhất tăng 99% dù trầm cảm ở mức độ nhẹ. Đến cuối tuần lễ thứ hai, 26 % bệnh nhân được dùng phối hợp 2 hoặc nhiều hơn loại thuốc CTC, và 32,6 % bệnh nhân được dùng phối hợp các thuốc CTC và các thuốc CLT. Kết qủa trong thời gian nghiên cứu 6 tuần lễ, trung bình bệnh nhân được dùng 8,3 loại thuốc khác nhau, và … tối đa là 20 loại ! ?.

Hình như đa trị liệu được thực hiện nhiều ở các bác sĩ chuyên khoa phụ trách điều trị và ít hơn ở những bệnh nhân đang điều trị giai đoạn cấp. Trong suốt 2 tuần lễ, thời gian cải thiện bệnh ở nhóm đa trị liệu được nhận định từ nhóm đơn trị liệu. Kết quả “thật không mong đợi”, trong nhóm đa trị liệu tỷ lệ bệnh nhân tiến triển tốt sau thời gian cải thiện ban đầu trở nên đáp ứng không hoàn toàn rất cao. Ví dụ, so sánh ở những bệnh nhân dùng imipramine ( 337 người) đơn trị liệu với 153 bệnh nhân đa trị liệu và 127 bệnh nhân dùng giả dược, chỉ số thay đổi trung bình của thang lượng giá trầm cảm Hamilton trong số bệnh nhân đang điều trị giai đoạn cấp là -16 so với – 8 ở cả 2 nhóm bệnh nhân dùng  phối hợp thuốc và dùng giả dược. Đây là một trong những phát hiện lâm sàng, có thể do tương tác thuốc hoặc do các tác dụng phụ (khi phối hợp nhiều loại thuốc trong điều trị). Có nghĩa là đơn trị liệu kiểm soát các giai đoạn cải thiện bệnh tốt hơn là đa trị liệu, và hiện đang có những nghiên cứu khác về vấn đề này.

Ngoài ra, trong 6 tuần lễ theo dõi nghiên cứu, tỷ lệ bệnh nhân có vấn đề về tim mạch gia tăng từ 8,8 % đến 30, 7 %.

Các tác giả còn phát hiện không có sự mất cân xứng ở số lượng bệnh nhân trong tình trạng nhẹ  hoặc bị bệnh kèm theo có thể giải thích sự giảm tỷ lệ đáp ứng điều trị ở nhóm bệnh nhân dùng phối hợp nhiều loại thuốc CTC hoặc thuốc CLT.  “Đa trị liệu các rối loạn tâm thần có thể là một phần trong các kết quả trên, ít nhất là không có lợi điểm vượt qua đơn trị liệu”.

Ts Cristoph Correl  PGs Trường ĐH YK Albert Einstein, G Đ Khoa nghiên cứu nhận thức và chương trình phòng ngừa BV Zucker Hillside, Glen Oaks, New York báo cáo về các bệnh lý kèm theo liên quan các thuốc chuyên khoa tâm thần bình luận: “Đa trị liệu chắc chắn gây ra tương tác thuốc, ví dụ như khi phối hợp thuốc CTC với thuốc CLT sẽ gây tăng cân. Kết quả đa trị liệu trong thực hành lâm sàng chưa được nghiên cứu nghiêm túc, có thể có thêm hiệu quả ở một số trường hợp nhưng số liệu nghiên cứu không thuyết phục và rõ ràng vấn đề này cần được nghiên cứu nhiều hơn”.